Nguyễn Trực (tiếng Trung: 阮直, 1417 – 1474), hiệu là Hồ Lưu, tự là Nguyễn Côn Định, quê ở thôn Bối Khê, xã Tam Hưng, huyện Tân Ôi, thành phố Hà Nội. Ông đứng đầu vào năm 1442 trong số những postdocs đầu tiên.[1] Thời vua Lê Tài Tông.
Nhân cách
Khoa thi Nho học năm Nhâm Tuất (1442) đỗ Trạng nguyên Nguyễn Trực
Nguyễn Trực sinh ngày 16 tháng 5 năm Đinh Dậu, tức 31 tháng 5 năm 1417, trong một gia đình nho học. Ông nội là Tiến sĩ Nguyễn Bính,[2] giữ chức Giáo thụ Nho học, quan Tư nghiệp Quốc Tử Giám dưới thời vua Trần Hiển Thông. Thân phụ của Nguyễn Trực là Tiến sĩ Nguyễn Tới Trung.[2]
sự nghiệp
Nguyễn Trực năm 12 tuổi đã viết văn giỏi. Năm 1434, Nguyễn Trực thi Hương đỗ đầu.
Năm Nhâm Tuất (1442) thi Đình.[3] và đậu trạng nguyên,[4] trở thành trạng nguyên đầu tiên của triều Lê sau này.[5]
Ông được vua Lê Tài Tông ban tước Quốc Tử Giám và phong là A Liệt Hãn.[6]
Khoa thi Nho học năm 1442 là khoa thi đầu tiên được lưu giữ trong văn bia, khoa thi này do Nguyễn Trí làm chủ khảo.
Năm 1444, dưới triều vua Lê Nhân Tông, ông được bổ làm Hàn lâm học sĩ, kiêm Vũ kỵ trung úy. Không lâu sau, ông được thăng chức Nam Sak An Fu. Khi trở về triều, Nguyễn Trực được bổ làm Giáo sư Thị lang, đồng thời là Học sĩ của Hàn lâm viện nhị phẩm. Sau đó, ông được bổ nhiệm làm Phó Thống đốc Văn phòng Trung ương.
Năm 1445, ông được phong Thái uý, làm Ngự sử đài, ông từ chối, triều đình phải 3 lần hạ lệnh mới nhận.[2]
Ngoài ra, trong suốt sự nghiệp của mình Nguyễn Trực còn giữ các chức quan: Trung thư, Tri tam quan, Thừa học sĩ và Tửu quốc tử giám Thăng Long.[6]
Danh sách Tế tửu và các quan Quốc Tử Giám, trong đó có Nguyễn Trực, để tại Nhà Thái Học Văn Miếu-Quốc Tử Giám.
Nhà thờ Trạng nguyên Nguyễn Trực tại xã Thám Hùng, Tân Oai (Hà Nội) đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia Việt Nam theo Nghị định số 318/QĐ-BVHTTDL ngày 26/01/2011 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Du lịch. , lễ công nhận diễn ra vào ngày 20.04.2011.[7]
Giai thoại trạng nguyên hai nước trong dân gian
Theo một bài báo trên tờ Bình Dương báo, năm 1457 vua Lê Nhân Tông triệu ông vào triều để tiếp sứ nhà Minh là Hoàng Kiến. Với tài đối đáp tài tình, ông đã khiến sứ giả nhà Minh khâm phục. Sau đó[năm nào] ông được cử đi sứ cùng với phó tướng là Trịnh Khiết Thường[2] (chắc là Trịnh Thiết Trường),[8] đến kinh đô nhà Minh. Đến Bắc Kinh, gặp kỳ thi Đình, vì muốn thể hiện tài học thuật của người Việt thời nhà Minh, ông đã làm đơn và chuyển sang thi Trạng nguyên nhà Minh, trở thành Trạng nguyên bikini.[2] Trịnh Khiết Tường (hay Thiết Trường) đỗ Bảng nhãn thời Minh. Trở về nước, ông và Phó sứ Tường (hoặc Trương) đều được phong làm Tùng hầu.[2]
Ngược dòng thời gian lần theo những bài báo từ cổ chí kim về Nguyễn Trực, có thể thấy câu chuyện như sau:
Theo một bài báo trên tờ Bình Dương báo, sau khi tiếp nhận Hoàng Giản, ông được cử làm sứ thần cùng phó tướng Trịnh Khiết Tường đến kinh đô nhà Minh. Đến Bắc Kinh, gặp kỳ thi Đình, vì muốn thể hiện tài năng khoa bảng của người Việt thời nhà Minh, ông đã làm đơn và chuyển sang thi Trạng nguyên nhà Minh, trở thành Trạng nguyên bikini.[2] Trịnh Khiết Tường đỗ Bảng nhãn thời Minh. Trở về nước, cả ông và Phó sứ Tường đều được sắc phong làm Tùng hầu.[2]
Theo bài viết Nhà Lê (số 4), Nguyễn Trực, Ưng Hòe Nguyễn Văn Tố đăng trên tạp chí Tri Tân số. Năm 28, các bài về lịch sử và văn hóa Việt Nam, thì: “… Nam nhân Tôn Thái Hòa (1443-1454) làm học sĩ, võ úy, sau được cử làm An phủ sứ Nam Sách, thăng Hàn lâm dạy học, kiêm học trò, hai khoa cận và ti. bạn tiền. , với tư cách là bí thư trung ương của TP. , vâng lệnh đi sứ Trung Quốc. Gặp khoa thi, ông được thần hộ mệnh, ứng thí, đỗ tiến sĩ, nên đời gọi là “lưỡng hội trạng nguyên”…[9]
Nhưng xưa nhất và chính xác nhất là Kiến Văn Tiểu Lục Quyển XII-Tùng Đàm (Nhập Truyện) của Lê Cự Đôn, cho rằng toàn bộ truyện này là truyện dân gian truyền miệng, nguyên do là vua Lê Tùng Tông rất yêu thích. . Khi đội mũ cho ông, Nguyễn Trực đã đặt một tựa truyện cười để Nguyễn Trực nghĩ ra mà viết truyện, nhưng thực ra không phải vậy.[10] Lê Quý Đôn viết: “Tục truyền vào khoảng thời Thái Hòa (1443-1453), Trịnh Thiết Trường và Nguyễn Trực cùng đi sứ đi sứ Trung Quốc, gặp nhau khi triều đình Trung Quốc mở khoa thi, lấy lệnh thần của người khác. các nước tham gia cuộc thi cử nhân Trung Quốc trong một cơ thể…”.
Theo Lê Quý Đôn. Tục truyền Trạng nguyên Trịnh Thiết Trường và Nguyễn Trực phục quốc. Bấy giờ Trung Quốc mở khoa thi, lập tức sai công thần các nước dự thi; Thiết Trường nói với Nguyên Trực. “Người đỗ khoa này chỉ có ta và hắn, văn của ta nhiều chỗ rất vừa ý, văn của hắn không thể so sánh được. Nhưng nó chuyển sang Trạng nguyên ở nhà, tôi chuyển sang Bảng nhãn, bây giờ tôi hơn nó, không hợp lý. Vì vậy, Thiết Trường đã cố tình làm rối bài tập của mình bằng cách viết đoạn mã chỉ có 3 dấu chấm. Khi đánh giá, Thiết Trung xứng đáng đỗ Trạng nguyên, Nguyễn Trực xứng đáng đỗ Nhãn khoa. Quan phán rằng Thiết Thương cố tình cho rằng ngựa phương bắc chỉ có 3 chân, ngựa thì khập khiễng nghĩa là mập nên đổi lệnh cho Nguyễn Trực đỗ Trạng nguyên và Thiết Thương đỗ Bàn Long.[11]
“Truyền thuyết này hết sức vô lý, lố bịch. Sở dĩ có người nghĩ ra thuyết này là vì họ thấy một bài trong Tuyển tập quốc triều diễn văn. Trạng nguyên Nguyễn Trực và tặng mũ, đai, áo, mũ), họ cho là thật nên mới bịa ra lịch sử nước ấy. Thực ra vì Thượng hoàng Thanh Tông Tuấn kính trọng ông Nguyễn Trực nên ra danh hiệu đó để ông Trực suy nghĩ chứ không phải để ý. “
— Kiến Văn Thiếu Lục, Lê Quý Đôn
